Zo tof, de cultuurprof! Met deze maand: Anke Spieringhs van Het Historiater

Door Het Historiater voel je het verleden, heden en de toekomst

Dicht bij huis

De voorstellingen Eindelijk! Oorlog! en Eindelijk! Bevrijd! Gaan respectievelijk over de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, WO I en WO II. Anke en Daan willen die historische verhalen graag vanuit een perspectief ‘dicht bij huis’ vertellen. ‘Wij willen echt verbinden met de kinderen. Daarom is het belangrijk om de verhalen uit onze eigen voorouders en leefomgeving te halen. Een tijdje terug waren we in Biest-Houtakker, dan doen we ook onderzoek naar wat dáár in de oorlog gebeurd is.’

Een jongetje deed tijdens een erfgoedproject onderzoek naar de limonadefabriek van zijn opa. In WO II hebben Duitse soldaten daar alle suiker meegenomen. Hij heeft in de eindpresentatie zijn eigen limonade gemaakt.

WO I en WO II

Beide oorlogen hebben veel invloed gehad op het dagelijks leven in de regio. Ook Anke en Daan hebben zo hun eigen familiegeschiedenis. ‘Mijn overgrootvader woonde net over de grens in België. Hij heeft een veroordeling gehad omdat hij in de Eerste Wereldoorlog deserteerde. De opa van Daan is als 19-jarig menneke naar Indonesië gegaan om te vechten. Via onze familie hebben we stukjes verhaal los proberen te krijgen. Zelf heb ik mijn opa ooit geïnterviewd toen ik 11 was, daar heb ik toen al een spreekbeurt over gehouden.’ Anke en Daan leerden elkaar kennen op de opleiding voor theaterdocent. ‘We vonden elkaar in onze gedeelde passie voor geschiedenis, dat is een goede basis voor onze spelchemie.’

Ervaring = impact!

Op de website van Het Historiater is te lezen: Een ervaring heeft meer impact dan de feitenkennis. Anke licht toe: ‘De geschiedenis willen we vertalen naar iets wat heel inleefbaar, invoelbaar is voor de kinderen. We horen vaak van scholen dat ze dat missen: ze hebben dan wel een project over de oorlog, ze leren van alles over voedselbonnen, alleen… ze voelen het nog niet, ze beseffen het nog niet. Een bezoek aan Kamp Vught is wel erg indrukwekkend, en in aanvulling daarop zoeken wij naar verhalen die blijven hangen. Zodat ze ook beseffen: dit mag niet meer gebeuren.’

De geschiedenis willen we vertalen naar iets wat heel inleefbaar, invoelbaar is voor de kinderen.

Klein en ‘connected’

Wat kunnen we verwachten bij een voorstelling? ‘In een normale theaterzaal passen zo’n 150 kinderen. Wij spelen bewust voor één klas omdat we dan het gesprek kunnen aangaan. Dat is best bijzonder, en meestal spelen we in de speelzaal of gymzaal van een school. We starten ook als Anke en Daan, en dan gaan we vertellen of spelen. Daarna gaan we de dialoog even aan, en dan spelen we verder, en dan gebeurt er weer iets. Op YouTube kun je een minuutje kennismaken, daar vind je een trailer met mooie beelden.’ De kinderen mogen actief reageren, dat gebeurt vanzelf. Voor Anke is dat de check: we zijn nog ‘connected’.

Wij spelen bewust voor één klas omdat we dan het gesprek kunnen aangaan.

Maatwerk Anke en Daan leveren altijd maatwerk. Belangrijk om te weten is of de voorstelling onderdeel is van een groot herinneringsproject, of meer op zichzelf staat. Wat zijn de doelen, wat weten de kinderen al? ‘We vragen aan de scholen of ons bezoek bedoeld is als introductie of als verdieping. Er is wel altijd een nagesprek waarbij we de diepte ingaan, met vragen als: ‘Stel je voor, je wordt morgen wakker en het is oorlog. Wat verandert er dan voor jou? Kun je nog naar school? Eten? Veilig over straat gaan? Spelen? Hoe is het voor je familie en vrienden?’

Historische sensatie

Als lid van de Heemkundekring is Anke vertrouwd met het zoeken naar en conserveren van kennis. ‘Ik heb mijn Belgische overgrootvader opgezocht in de gemeentearchieven. Ik wilde weten: was hij nu een deserteur, ja of nee? Mijn oudtante had het Frans-Vlaamse militaire zakboekje van hem gevonden, een historische sensatie! Met foto’s van hem en andere mannen in uniform, uit 1919. Hij was in 1919 onderdeel geweest van de bezettingstroepen in Duitsland, na de actieve oorlog. We vonden ook nog een vonnisbrief met een veroordeling tot 4 maanden. Hij was in 1916 opgeroepen voor het leger en niet gegaan. Hij heeft ook niet gevangen gezeten, want hij ging wéér stiekem over de grens. Dit verhaal heeft ons mede geïnspireerd bij het bedenken van Eindelijk! Oorlog!’

Ik heb mijn Belgische overgrootvader opgezocht in de gemeentearchieven.

Ziel inblazen

Anke kijkt goed naar wat er leeft bij kinderen; andersom geeft zij letterlijk inspiratie. ‘Inspiratie komt van het woord ‘ziel inblazen’. Ik wil een vonkje ontsteken, het vuurtje brandend houden, daarna is het aan hen. Kinderen vinden het een verademing om weken achter elkaar met theater bezig te zijn.’ Wat krijgt Anke van kinderen terug? ‘Ik word heel blij van die verbinding met elkaar en met mij, en van het speelplezier. Een gewone theaterles eindig ik altijd met een maakopdracht. Iemand komt met een idee en ze gaan ‘aan’. Ze komen doorgaans goed tot spel, daar kunnen ze dan echt inzitten, soms iets té…. Maar theater is altijd ‘alsof’, leer ik ze dan.’

Droomwens

In de nabije toekomst willen Anke en Daan bestendigen wat ze nu doen, omdat beide voorstellingen zo goed ontvangen worden. ‘We mogen daar nog meer mee naar buiten treden, het publiek zegt altijd: ‘Dit was heel bijzonder!’ Juist omdat we zo letterlijk dichtbij komen, voel je je echt een onderdeel van de voorstelling. Ik zou de voorstelling wel willen spelen op de plaats waar bijvoorbeeld Coba Pulskens is neergeschoten. Of op een andere pakkende Tilburgse locatie, hoe tof zou dat zijn?’