Zo tof, de cultuurprof! Met deze maand: Sanne Nouws, House of Nouws

House of Nouws, een bonte mix van feestelijk en existentieel jeugdtheater

Dit seizoen is dit sprankelende gezelschap met maar liefst twee voorstellingen en één theatrale voorleessessie in Tilburg te zien. Sanne Nouws is regisseur, toneelschrijver en artistiek leider van House of Nouws. Theater is voor Sanne de plek om samen leven te beoefenen. Wat huist er in dit creatieve multitalent? Een ontmoeting in De Nieuwe Vorst.

Een introvert jong meisje
De theaterliefde ontvlamde vroeg bij Sanne. Als jong meisje stond ze zich in Boxtel te vergapen aan het toneelspel van haar moeder. ‘Dan zag ik haar in een andere rol, dat vond ik best wel magisch. Superspannend ook, ik geloofde het bijna. Mijn ouders namen mij regelmatig mee naar het Boulevard-festival in Den Bosch. Ik ging wel eens kijken bij de toneelles van mijn beste vriendin, net na mijn muziekles. Dat vond ik heel spectaculair, want ik was best een introvert kind dat graag boeken las. Bij die toneellessen zag ik: wow, hier worden heel andere dingen gedaan! Toen ben ik ook op toneel gegaan, en ik ontwikkelde me meer als een expressief kind.’

Verdieping
Het theaterzaadje was geplant en groeide uit tot een passie. In 2008 behaalde Sanne bij Fontys haar diploma als theaterdocent, maar ze zocht meer verdieping. In 2013 studeerde ze daarom af aan de regie-opleiding in Amsterdam; helaas werd het jeugdtheater daar niet onderwezen. Sanne is nog steeds verbonden aan de opleiding, maar nu als docent, mentor en artistiek kernlid. ‘Ik maak me er hard voor dat het jeugdtheater als vak wordt opgenomen in het curriculum, vind het erg belangrijk.’   

De primeur: een spannend wagenspel
Haar eerste productie als regisseur was bij Theater Artemis in Den Bosch. Sanne weet het nog goed:
‘Het was een wagenspel op een omgebouwde vrachtwagen, we toerden door Brabantse dorpen. De voorstelling werd gespeeld door één acteur die een hele klas met kinderen speelde. Het liep een beetje uit de hand in die klas… Ik voerde daarom ook een politieagent op, die de voorstelling kwam onderbreken en onderdeel werd van het verhaal. Dat was heel leuk, maar ook spannend. Het was mijn eerste kennismaking met het opzoeken van grenzen voor bepaalde leeftijden.’

Theater dat raakt
Sanne neemt haar verantwoordelijkheid als jeugdtheatermaker erg serieus. Bij het wagenspel zag ze dat een kind huilde, maar ook de tranen weer snel droogde. ‘Het kan indrukwekkend zijn wat je ziet, maar dat hoeft niet per se te betekenen dat het te ver gaat. Ik zal er altijd voor zorgen dat we binnen de vertelling het kind weer aan de hand nemen. Ouders schrikken er soms van, maar er is een dunne lijn tussen iets wat je raakt en iets wat te eng of indrukwekkend is. Daarom heb ik ook Hendrik IV – ongeschikt voor kinderen bedacht’, lacht ze. Het gezelschap zoekt een levendige uitwisseling, zowel bij volwassenen als bij kinderen. ‘Ons publiek maakt bij ons standaard onderdeel uit van de voorstelling, en de acteurs spelen er dwars doorheen. Op Oerol maken we bijvoorbeeld een wandeling in een bos, en zoeken we die levendige verhouding tussen voorstelling, locatie en publiek.’

Hooligans  
Die voorkeur voor een jong publiek, hoe is die gegroeid? ‘Kinderen zitten niet vaak stil, daarom houd ik ook zo van jeugdtheater’ vertelt Sanne. ‘Je krijgt als theatermaker direct terug wat je op het podium voorstelt. ‘Huh, wat doe je?’ roepen ze dan, als ze het niet snappen.’ Ze maakte regelmatig mee dat een zaal met kinderen tot een groep hooligans met spreekkoren transformeerde, bijvoorbeeld tijdens Een feest om te janken. ‘Toen werd er een cadeau steeds niet uitgepakt, nou, ze hielden het niet meer, ze hingen aan het plafond! Ik vind het als regisseur fantastisch als het lukt om chaos aan te richten en die daarna met één zin uit het script weer te sussen.’ Tijdens het maakproces worden groepjes kinderen standaard uitgenodigd om te reageren op de pilots. Zo houdt het gezelschap voeling met de leeftijdsgroep.  

Maakproces
Over het maakproces gesproken: wie zijn House of Nouws, en hoe ontstaan producties? ‘Wij zijn een klein team met enkele ontwerpers. Deze beeldmakers ontwikkelen het decor-/ kostuum-en lichtontwerp, maar we hebben in ons team ook een mime-speler. Ik doe de regie en schrijf de teksten meestal zelf.’ Er wordt uitgegaan van een maatschappelijk probleem, bijvoorbeeld het thema hebberigheid in Een verjaardag om te janken’. Zo’n thema wordt vanuit verschillende invalshoeken benaderd. Het thema is deels gebaseerd op Sannes eigen ervaringen tijdens haar verjaardagsfeestjes als kind, maar wordt ook breder benaderd en gaat bijvoorbeeld over consumentisme. Zo zit er een gelaagdheid in die ook volwassenen aanspreekt.

Peuters en pubers
Tilburg heeft de primeur met Ping Win, een 3+ voorstelling. Sanne kijkt er erg naar uit. ‘Ping Win is een zwart-wit figuur, letterlijk en figuurlijk, die model staat voor de peuter. De Amoebe wordt een grillige, knoeiende kleurige figuur, meer zoals een kleuter. Die leeftijdsovergang van peuter naar kleuter, daar wilden we iets mee. Maar ook: hoe ga je om met een veranderende wereld? Ideaal gezien herkennen ouders zich in dat grotere beeld. Het wordt erg visueel, helemaal gericht op peuters.’ Is er ook aanbod voor het voortgezet onderwijs? ‘Zeker. Als het droog weer is, spelen we FOMO op schoolpleinen. In FOMO (Fear Of Missing Out) ervaren scholieren hoe verlammend het is als je niet kunt kiezen. De acteurs dragen mouwen van acht meter die ze kunnen oprollen of uitrollen. Het is heel dynamisch, we kunnen het op veel plekken makkelijk spelen. De acteurs voeren steeds de dialoog: zullen we dit of zullen we dat?’

Theater: onmisbaar in het onderwijs!
Sanne heeft een duidelijke visie als het gaat om jeugdtheater. ‘In deze veranderende wereld is het belangrijk om flexibel te denken, je in te leven in een ander. Theater helpt om je een andere wereld voor te stellen. Die verbeeldingskracht oefenen met elkaar, dat is onmisbaar in het onderwijs. Je moet nog zo lang en zo veel leren, het is belangrijk om te fantaseren en te creëren. We maken theater voor de volwassenen van de toekomst. Ik als jeugdtheatermaker maak dus ook theater voor de toekomst. Wat voor toekomst wensen we onszelf, vraag ik me soms af. Ik bouw aan een wereld met meer medemenselijkheid en flexibiliteit.’

Een brug slaan
House of Nouws timmert flink aan de weg. Het gezelschap heeft de financiële ruimte gekregen om zich extra te profileren. Ze zijn het eerste jeugdtheatergezelschap in Tilburg en Sanne wil zich meer gaan richten op hun functie in de stad. ‘Vanuit Tilburg en De Nieuwe Vorst werken voelt als een voorrecht, het smaakt naar meer. Naast onze voorstellingen ontwikkelen we dit jaar ook voorleessessies, in wijken buiten het centrum. Dat valt goed te organiseren via school, het wijkcentrum of de bieb. Ik voel een drive om theater toegankelijk en laagdrempelig te maken. Zo nodigden we voor Een feest om te janken afgelopen mei ook Quiet members uit, met als dresscode: glitter. Dat was fantastisch en feestelijk, een cadeau om te geven aan die gezinnen. Het is mijn wens om voor nog meer Tilburgse kinderen een brug naar het theater te slaan.’